نکات حقوقی

شرع در وضع قانون و جرم انگاشتن برخی مسائل نقش مهمی داشته و با توجه به اینکه ایران یک کشور مسلمان است با تکیه بر شرع اسلامی برخی مسایل را جرم انگاری کرده و در صورت ارتکاب آن برای فرد مجازات پیش بینی نموده است. از جمله این مسائل می‌توان به مساله حجاب و کشف حجاب اشاره داشت که در سال‌های اخیر موضوع بی‌حجابی در کشور ما از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شکایت شوهر از بد ححابی می‌پردازیم.

شکایت شوهر از بدححابی همسر

عدم رعایت حجاب شرعی در انظار عمومی، جرم عمومی است.  هم مردم عادی و هم دادستان می‌توانند از مجرم شکایت کنند.
البته مردم عادی فقط می‌توانند اعلام جرم کنند. کسی می‌تواند شاکی خصوصی باشد که از جرم صدمه مستقیم ببیند. مثل شوهر که حسب مورد می‌تواند بدحجابی یا کشف حجاب همسرش را در فضاهای عمومی واقعی یا مجازی از طریق مراجع قضایی پیگیری کند.
البته جرم جریحه‌دار کردن عفت عمومی و اشاعه فحشا و ترویج فساد در فضای سایبری یا عمومی و مجازات کیفری آن، موضوعی مستقل از جرم بدحجابی است اما گاهی از طرق بدحجابی و کشف حجاب اتفاق می‌افتد و شاکی خصوصی به آن استناد می‌کند.

کشف حجاب در فضاهای اینترنتی

طبق نظر پلیس کشف حجاب در انظار عمومی حتی در حد برهنگی سر و گردن جرم است. بر این اساس پلیس فتا و سایبری برای مثال در شبکه‌های اجتماعی مثل برنامه لایو اینستاگرام وارد نظارت و عمل می‌شود.
آیا تعهدنامه بدحجابی جزو سوء پیشینه قرار می‌گیرد؟ یکی از اقدامات نیروی انتظامی در برخورد با بدحجابی یا بی‌حجابی در بار نخست و بدون تحقق جرم‌های کیفری دیگری، گرفتن تعهدنامه کتبی است که هرچند برای دفعات بعد قابل استناد و ارجاع است اما فعلا جزو سوء‌پیشینه قرار نگرفته است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب حکم دستگیری دختر و پسر نامحرم در خانه چیست؟ را مطالعه کنید.

تمکین وظیفه‌ای است که بر عهده زوجین گذاشته شده است و این وظیفه حقی است برای طرف مقابل، اما ایفای این وظیفه، مطلق و بی حد و مرز نیست بلکه در قانون و شرع مواردی برای مجاز بودن عدم تمکین از جانب زن مشخص شده‌است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع عدم تمکین جنسی زن می‌پردازیم.

انواع تمکین

در عرف حقوقی و قانونی ما تمکین در دو معنای تمکین عام و تمکین خاص به کار برده می‌شود که معانی متفاوتی هم دارند . از همین رو شناخت انواع تمکین اعم از تمکین عام و تمکین خاص و مصادیق آن‌ها موضوع بسیار مهمی است.

 تمکین عام

از آن جهت که طبق قانون ریاست خانواده با شوهر است، تمکین عام به معنای پذیرش شوهر در مسائل کلی روابط خانوادگی است.

تمکین خاص

تمکین خاص از شوهر به معنای روابط زناشویی میان زوجین است.

موارد قانونی عدم تمکین زن از مرد

موانع مشروع برای تمکین

درصورتی‌که بودن زن با شوهر در یک منزل خوف و ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن داشته باشد او می‌تواند منزل را ترک کند و به منزل دیگری برود.

حق سکونت زن و خودداری از تمکین

درصورتی‌که حق سکونت به زن داده شده باشد زن می‌تواند از حضور در منزل شوهر خوداری کند و شوهر را ملزم به حضور در خانه‌ای کند که او تعیین می‌نماید.

 نداشتن منزل مستقل و مناسب

درصورتی‌که شوهر منزل مناسب با وضعیت زن برای سکونت او پیدا نکند، دراین‌صورت زن می‌تواند به خانه شوهر نرود.

 ابتلای شوهر به امراض مقاربتی و جنسی

ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی اعلام می دارد “هر گاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از مریضی‌های مقاربتی و جنسی گردد، زن حق دارد که از نزدیکی با او خوداری و امتناع نماید، امتناع به علت مذبور مانع از حق نفقه نخواهد بود”. اگر به مطالب طلاق علاقه دارید به مطلب در این شرایط شوهر می‌تواند حق طلاق را باطل کند مراجعه کنید.

 بیماری زن و عدم تمکین

درصورتی‌که زن بیمار باشد و نزدیکی جنسی با شوهر را پزشک منع نماید یا در عادت زنانگی باشد زن می تواند از نزدیکی خوداری نماید.

 انجام تکالیف واجب

هرگاه زن برای انجام تکلیف مذهبی واجب، اجازه بیرون رفتن از منزل، از شوهر بخواهد و شوهر اجازه ندهد زن می‌تواند خارج شود و این امر موجب نشوز او نمی‌شود.

 خروج برای درمان زن

هرگاه پزشک خروج زن را از منزل برای مداوا لازم بداند و شوهر اجازه ندهد، زن می‌تواند خارج گردد و این امر از موارد نشوز نیست. مانند آن‌که زن مبتلا به بیماری گردد که برای مداوا باید به بیمارستان یا خارج از کشور برود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا کشتن زن خیانتکار مجازات دارد؟  را مطالعه کنید.

افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می‌برند، مشخص هستند. بر اساس شرع، این افراد، به وراث سببی و نسبی تقسیم می‌شوند. وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث بردن عمه و عمو می‌پردازیم.

طبقات ارث

طبقه اول را پدر، مادر، فرزند و نوه تشکیل می‌دهند.

یکی دیگر از طبقات، طبقه دوم است که شامل پدربزرگ، مادر بزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها می‌شود.

طبقه سوم را خاله، عمه، عمو، دایی و فرزندان آن‌ها تشکیل می‌دهند.

سهم‌الارث طبقه سوم

در این پاراگراف ابتدا چند نکته مربوط به سهم‌الارث طبقه سوم را بررسی می‌کنیم سپس سهم هر یک از وراث طبقه سوم را توضیح می‌دهیم.

بهتر است بدانید که خاله، عمه، عمو و دایی در یک درجه قرار دارند و زمانی‌که این افراد حضور داشته باشند دیگر فرزندان آن‌ها ارث نمی‌برند.

در طبقه سوم مانند طبقه دوم ابتدا باید سهم‌الارث خویشان مادری یعنی دایی و خاله را مشخص کرد سپس باقی مانده ارث فرد فوت شده را خویشان پدری یعنی عمه و عمو به قرابت به ارث می‌برند.

در شرایط عادی عمو دو برابر عمه ارث می‌برد مگر در حالتی که عمو و عمه امی باشند یعنی از مادر با متوفی مشترک باشند. دراین‌صورت ارث به تساوی بینشان تقسیم می‌شود.

سهم‌الارث خاله و دایی در طبقه سوم به‌صورت مساوی است و فرقی نمی‌کند که ابی (از پدر مشترک با متوفی) یا ابوینی (از مادر و پدر مشترک با متوفی) باشند.

نکته دیگر آن است که اگر دایی و خاله تنها وراث باشند، کل ماترک را به قرابت می‌برند و اگر عمه و عمو هم باشند به میزان یک سوم ارث می‌برند.

ورثه، یکی از وراث طبقه سوم باشد

در صورتی که تنها ورثه متوفی خاله، عمه، عمو، دایی یا یکی از فرزندان آن‌ها باشد تمام ماترک متوفی را به ارث می‌برد.

چند نفر از طبقه سوم حضور داشته باشند

سهم‌الارث طبقه سوم اگر وراث متوفی شامل چند عمو، چند عمه، چند خاله یا دایی باشد به‌ این‌صورت است که تمام ماترک به تساوی میان آن‌ها تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا کشتن زن خیانتکار مجازات دارد؟ را مطالعه کنید.

یکی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین موضوعاتی که همیشه مطرح بوده و بحث‌های زیادی را پیرامون خود ایجاد کرده است موضوع روابط بین مرد و زن است. در جامعه ما که جامعه اسلامی است طبیعتا با محدودیت‌های خاص خود همراه است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مجازات رابطه نامشروع در خودرو  می‌پردازیم.

رابطه نامشروع

رابطه نامشروع در مقابل رابطه مشروع قرار می‌گیرد. منظور از آن رابطه بین زن و مرد نامحرمی است که خارج از حدود متعارف با یکدیگر رابطه برقرار کرده‌اند.

پس اگر بین دو زن و مردی که به سن بلوغ رسیده‌اند رابطه از طریق قانونی و شرعی که همان صیغه عقد است، شکل گیرد آن رابطه مشروع است.

اگر این شرایط رعایت نشد یعنی بدون اینکه بین زن و مرد نسبت شرعی و قانونی (که منظور همان صیغه عقد است) وجود داشته باشد رابطه‌ای شکل گرفت و آن رابطه خارج از حد و حدود متعارف بود، رابطه نامشروع تلقی می‌شود. در مورد رابطه نامشروع قوانین مختلفی وجود دارد برای آگاهی از این قوانین می‌توانید به مطلب ازدواج سفید، ازدواجی از نوع رابطه نامشروع مراجعه کنید.

 سه حالت رابطه نامشروع منجر به زنا

•  زنای محصنه
• زنای غیر محصنه
• تجاوز به عنف

زنای محصنه

زنای زن یا مردی است که همسر داشته و همسر او در دسترس بوده و هر زمان که اراده کند امکان برقراری رابطه جنسی با او وجود دارد. حال اگر چنین فردی مرتکب رابطه جنسی با دیگری شود زنای محصنه نام دارد.

زنای غیر محصنه

رابطه جنسی کسی است که همسر ندارد یا اگر همسری دارد به علت غیبت، بیماری سخت یا بیماری مانع نزدیکی، یا شرایط دیگر در دسترس او نیست و هر زمان که بخواهد هم امکان برقراری رابطه جنسی با او نیست.

زنای به عنف

منظور از زنای به عنف در واقع زنا و انجام عمل جنسی از روی زور و اجبار با کسی است. بنابراین اگر مردی بدون رضایت زن با او نزدیکی جنسی کند تجاوز محسوب شده و به مجازات آن محکوم می‌شود.

اعمال نامشروع و خلاف عفت عمومی در داخل خودرو

درصورتی‌که زن و مردی نامحرم در حال انجام رابطه نامشروع داخل خودرو دستگیر شوند خودروی آن‌ها به مدت دو هفته توقیف خواهد شد. همچنین پلیس امنیت قضایی در خصوص این تخلفات صرفا اتومبیل را به مدت دو هفته توقیف می‌کند ولی این امر برای هیچ کس سوءسابقه محسوب نمی‌شود. اگر این اعمال تکرار شود یا به عنوان جرم در منظر عمومی انجام شود زن و مرد ،طبق قانون به مقام قضایی جهت تعقیب قضایی معرفی می‌شوند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا رابطه جنسی نامشروع، زندان دارد؟ را مطالعه کنید.

فرزند نامشروع به کودکی گفته می‌شود که از رابطه نامشروع میان زن و مرد حاصل شده است. به عبارت دیگر زمانی‌که زن و مردی بدون آن که میان‌شان رابطه‌ زوجیت وجود داشته باشد با یکدیگر رابطه جنسی برقرار کنند و از این رابطه جنسی فرزندی حاصل شود، به این فرزند نامشروع گفته می‌شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت شناسنامه برای فرزند نامشروع می‌پردازیم.

صدور شناسنامه برای فرزند نامشروع

به موجب مقررات قانون ایران زمانی‌که طفلی از رابطه‌ای نامشروع حاصل می‌شود، این وظیفه پدر طبیعی طفل است که اقدام به تهیه شناسنامه برای طفل به اسم خود کند. اخذ و درخواست دریافت شناسنامه برای فرزند نامشروع با توجه به پیوست طفل به پدر خود، مسئولیت و وظیفه والد(پدر) است.
در حالتی که پدر و مادر طبیعی طفل نامشروع مشخص نباشند، برای او اسم پدر و مادر به‌صورت فرضی انتخاب شده و شناسنامه صادر می‌شود.
گذشته از آن درصورتی‌که میان طرفین محرمیت وجود داشته ولی ثبت نشده باشد شناسنامه فرزند با حضور پدر و مادر صادر می‌شود.

اما اگر با یکدیگر به توافق نرسند، هر یک از آن‌ها که مراجعه کند، شناسنامه فرزند به نام او صادر می‌شود. به عنوان مثال اگر مادر مراجعه نماید برای اخذ شناسنامه نام خانوادگی او برای فرزند ثبت می‌شود.

حضانت فرزند نامشروع بر عهده‌ کیست؟

در ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی نیز مقرر شده است که: «نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.» این ماده به این معنا است که والدین هم وظیفه و هم حق دارند که از طفل نگهداری و مراقبت کنند.

به عبارت دیگر تفاوتی ندارد که فرزند مشروع باشد یا نامشروع. در هر حال والدین این حق و تکلیف را دارند که از او مواظبت کنند. اگر بر اثر عدم مواظبت و کوتاهی آن‌ها در نگهداری از کودک زیانی به کسی وارد شود، مسئول جبران نمودن آن خسارت هستند.

اما درصورتی‌که در خصوص حضانت فرزند نامشروع اختلافی میان پدر و مادر وجود داشته باشد، مانند فرزند مشروع، تا سن ۷ سالگی حضانت با مادر است. بعد از آن با توجه به صلاح کودک، سرپرست تعیین می‌شود. اگر پدر صلاحیت برای حضانت را نداشت، مادر سرپرستی را ادامه می‌دهد. البته لازم به ذکر است که در تمام این مدت هزینه نگهداری از کودک، با پدر او است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ۳ طلاقه کردن زن در ایران امکان دارد؟  را مطالعه کنید.

مطابق قانون مدنی، ارث بردن زن یا شوهر از یکدیگر شرایطی دارد که در صورت فراهم بودن آن شرایط، هر یک از زوجین در صورت فوت دیگری به میزان سهم خود از اموال ارث می‌برد. در این مطب از مجله دلتا به موضوع عدم تعلق ارث به همسر دوم می‌پردازیم.

باید بدانید که سهم‌الارث زن بدون فرزند از شوهر تفاوتی در همسر اول و دوم بودن ندارد. به عبارتی دیگر اگر زن دوم به‌صورت عقدی باشد کاملا اندازه زن اول ارث خواهد برد.

تنها در این شرایط به همسر دوم ارث می‌رسد

•  زنده بودن زن در هنگام فوت شوهر: طبق ماده ۸۶۴ قانون مدنی از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. چنان‌چه مرد چند همسر داشته باشد و فوت کند، فرزندان زنی که قبل از فوت پدر از دنیا رفته است نمی‌توانند ارث مادر را طلب نمایند و فقط ارث خود را می‌برند.
• زن، شوهر خود را به قتل نرسانده باشد: چون طبق ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل، یکی از موانع ارث است.
• زن عقد دائم مرد باشد: چه همسر اول باشد و چه همسر دوم فرقی میان آن‌ها نیست. طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی زنی که ازدواج موقت (صیغه) نموده است ارث نمی‌برد.

مواردی که همسر دوم ارث نمی‌برد

• ارث در نکاح موقت: در نکاح موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند پس نکاح موقت از موانع ارث است. علاوه بر این موارد دیگری نیز وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:
•  درصورتی‌که هر یک از زوجین دیگری را به قتل برساند: به موجب ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث است. بنابراین، کسی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از ارث او محروم می‌گردد.
• بعد از لعان: به موجب ماده ۸۸۲ قانون مدنی بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. لعان حالتی است که به موجب آن شوهر با رعایت شرایط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد.
• کفر: چنانچه هر یک از زوجین مسلمان و دیگری کافر باشد کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد.
• نکاح در حالت مرض: به موجب ماده ۹۴۵ قانون مدنی اگر مردی در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از برقراری رابطه جنسی به موجب همان بیماری فوت کند زن از او ارث نمی‌برد اما اگر بعد از برقراری رابطه جنسی یا بعد از بهبودی از آن بیماری فوت کند زن از او ارث می‌برد. یکی از موارد مهمی که در قانون بیان شده تفاوت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی است.

میزان ارث زن دوم از همسر

به موجب ماده ۹۴۲ قانون مدنی در صورتی‌که مردی دو یا چند همسر دائم داشته باشد، یک چهارم اموال زمانی که فرزند نداشته باشد و یک هشتم اموال درصورتی‌که فرزند داشته باشد بین آن‌‌ها به تساوی تقسیم خواهد شد.

به عبارت دیگر سهم زن از شوهر به‌طور کلی یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) و یک هشتم است. بنابراین چنانچه مرد دارای چند همسر دائم باشد این میزان به‌طور مساوی بینشان تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا ۳ طلاقه کردن زن در ایران امکان دارد؟ را مطالعه کنید.

بسیاری از مشکلاتی که زنان و کودکان با آن روبه‌رو هستند به دلیل عدم آگاهی از قوانین است. درصورتی‌که کمی اطلاعات در خصوص قوانین شهروندی می‌تواند شرایط را تا حدود زیادی تغییر دهد. در ایبن مطلب از مجله دلتا به موضوع مجازات آزار و اذیت زنان می‌پردازیم.

مزاحمت خیابانی برای بانوان جرم است

دو ماده‌ قانونی ۶۳۸ و ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی به اذیت و آزار زنان در فضای شهری اشاره دارد.  این مواد قانونی مصادیق متلک‌پراکنی، دست‌درازی و تعقیب را در برمی‌گیرد.

بر اساس ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی هرکسی به‌صورت علنی در اماکن عمومی عمل حرامی را انجام دهد علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ۱۰ روز تا دوماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود. همچنین درصورتی‌که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند، فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

در ماده ۶۱۹ نیز آمده است:‌ «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین کند، به حبس از دو تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

در نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه در خصوص این ماده آمده است: «به کار بردن لفظ یا الفاظ رکیک جهت تحقق جرم موضوع ماده ۶۱۹ شرط نیست و چنانچه مسلم شود که مردی به‌قصد مزاحمت زنی را تعقیب کرده است، قابل مجازات است.»

راه‌های اثبات جرم مزاحمت

اما یکی از مواردی که سبب می‌شود در آزار و اذیت خیابانی زنان از شکایت صرفه‌نظر کنند اثبات این جرم است.

اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید صدایتان را بالا ببرید. تا دیگران متوجه فرد مردم‌آزار شوند و به این طریق بتوان او را راحت‌تر شناسایی کرد.

اگر مزاحمت توسط راننده وسیله نقلیه رخ می‌دهد حتما شماره پلاک خودرو و یا موتور او را یادداشت کنید تا آن را در اختیار پلیس قرار دهید.

در صورتی‌که عابران و رهگذران در جریان مزاحمتی که برای شما ایجادشده قرار گرفتند تلاش کنید از آن‌ها شهادت کتبی بگیرید. زیرا اگر فرد مزاحم اقرار نکند و شما هم شهادت شاهدان را نداشته باشید اثبات جرم سخت به نظر می‌رسد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب اگر شوهر منزل را ترک کند، چه مجازاتی دارد؟  را مطالعه کنید.

یکی از مسائل قابل توجه در طلاق، قضیه ۳ طلاقه کردن زن از جانب شوهرش است. این مسئله شاید بیشتر در گذشته اتفاق می‌افتاد و ما امروزه موارد کمتری را در پرونده‌های دادگاه خانواده مشاهده می‌کنیم که یک زوج سه بار با هم ازدواج کنند و برای بار سوم هم متارکه نمایند. اما تعداد کمی از این دست پرونده‌ها هم وجود دارد. به همین دلیل در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط سه طلاقه کردن می‌پردازیم.

حکم سه طلاقه کردن

سه طلاقه کردن با طلاق عادی تفاوت دارد. در واقع اگر یک عمل مکروهی مثل طلاق بین زوجین سه بار اتفاق بیوفتد، برای اینکه آنان برای ازدواج مجدد بار چهارم عاقلانه‌تر عمل کنند و یک زندگی وصله پینه شده را مدام تکرار نکنند حکم سه طلاقه با طلاق عادی متفاوت است.

اگر زن و مردی برای بار سوم از یکدیگر جدا شوند، پس از گذشت ایام عده ازدواج همان مرد با همان زن ممکن نیست و مشروع نخواهد بود. مگر آن که زن به عقد مرد دیگری درآید و از او جدا شود و ایام عده را بگذارند و دوباره با همسر سابق خودش نکاح دائمی برقرار سازد. به این مرد محلل می‌گویند.

مسئله محلل و نیاز آن برای زوجی که سه بار جدا شده است، یک مسئله فقهی پیچیده است. همانطور که سه طلاقه کردن انتقادات زیادی را به دنبال داشته، محلل هم مورد تایید عموم مردم نیست. در واقع هر چند که زوجی که سه بار طلاق گرفته‌اند، برگشتشان برای بار چهارم منطقی نیست و این زوج رفتار نرمالی ندارند. اما پیدا کردن مرد دیگری که نقش محلل را بازی کند صرفا برای اینکه آن‌ها دوباره بهم بازگردند، تحقیر احساس و عاطفه است و صورت خوشی ندارد.

تکلیف مهریه در سه طلاقه کردن

مهریه در چنین شرایطی تفاوت چندانی با یک ازدواج عادی و طلاق عادی ندارد. یعنی هر بار ازدواج مهریه خود را دارد و پرداخت آن مربوط به همان ازدواج است. پس اگر مردی سه بار با یک زن ازدواج کند، سه بار باید مهریه بدهد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب کدام مهریه بدون طلاق قابل مطالبه است؟  را مطالعه کنید.

پس از فوت، افراد کنترلشان را بر دارایی‌های بجا مانده از خود از دست داده و در صورت داشتن ورثه اموال آن‌ها تحت عنوان ارث به وراثشان می‌رسد. از جمله مسائلی که همواره سبب اختلاف میان وراث متوفی هست، مبحث سهم‌الارث هر یک از افراد است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع امکان محرومیت زن از ارث می‌پردازیم.

 شرایط ارث بردن زن از مرد 

• طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن تنها درصورتی از شوهر خود ارث خواهد برد که عقد دائم باشد.
• درصورتی‌که زن، شوهر خود را به قتل رسانده باشد ارث نمی‌برد.
• چنانچه مرد، زن خود را طلاق دهد دیگر زن هیچ حقی درمورد ملک ارثی ندارد.

سهم‌الارث زن از ملک یا مال غیرمنقول چقدر است؟

در شرایط مختلف، ارث زن از شوهر متفاوت است. به موجب تصویب قانون جدید ارث در مجلس، زنان نیز از اموال منقول و هم از اموال غیرمنقول ارث خواهند برد.

در صورت داشتن فرزند

چنانچه زوجین فرزندی داشته باشند، طبق قانون مدنی سهم‌الارث زن از ملک شوهر و درکل اموال غیرمنقول و حتی اموال منقول (۱/۸) یک هشتم است.

در صورت نداشتن فرزند

طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، در صورت نداشتن فرزند، ارث زن بیشتر خواهد بود. بنابراین چنانچه زوجین فرزندی نداشته باشند ارث زن از ملک شوهر (۱/۴) یک چهارم است. اگر به مطالب ارث علاقه دارید مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ را مطالبه کنید.

 راه‌های بخشش ملک ارثی به همسر چیست؟

هر شخصی قبل از مرگ و در زمان حیات به‌طور قانونی حق هرگونه دخل و تصرف قانونی را نسبت به اموال خود دارد. طبق قانون بخشیدن بخشی از اموال یا کل آن منعی وجود ندارد و به‌طور کلی ۳ روش قانونی برای اینکار وجود دارد که عبارت است از:

• عقد هبه
• وصیتنامه
• صلح عمری

 آیا شوهر این حق را دارد که زن را از ارث محروم کند؟

مطابق ماده ۸۳۷ قانون مدنی: هیچ شخصی نمی‌تواند وراث خود را از ارث محروم کند.

نکته: اگر شخص متوفی در وصیتنامه، شخصی را از ارث محروم کند این وصیتنامه مزبور نافذ نیست، به عبارتی غیره قانونی است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ را مطالعه کنید.

قاعدتا هر کسی اختیار اموال خودش را دارد. یعنی کسی که چیزی را خریده یا به هر روش قانونی دیگر (مثل ارث) به او منتقل شده است، حق دارد در چارچوب قانون، هر کاری بخواهد با آن انجام دهد. مثلا آن را بفروشد، اجاره بدهد و غیره. اما بعضی‌ها علاوه بر اینکه صاحب‌اختیار اموال خودشان هستند، فکر می‌کنند اختیار اموال دیگران را هم دارند. بله ‌تعجب هم دارد. تصور کنید یک نفر خانه شما را بفروشد یا از او خودرویی بخرید و بعدا بفهمید که اصلا این خودرو مال او نبوده است. می‌شود حدس زد که چه حالی می‌شوید. به این کار انتقال مال غیر می‌گویند. در این مطلب از مجله دلتا قصد داریم به موضوع مجازات فروش مال دیگران بپردازیم.

«انتقال» به چه معناست؟

انتقال مال یعنی آن‌که عین یا منفعت آن به دیگری واگذار شود. منظور از «عین» خود آن چیز است. مثلا انتقال یک آپارتمان، یعنی اینکه مالکیت آن آپارتمان در اختیار کسی دیگر گذاشته شود. این کار ممکن است از طریق فروختن یا حتی بخشیدن (صلح) انجام شود. منظور از «منفعت» هم این است که فوایدی که از آن ممکن است به مالکش برسد، تصاحب شود. مثل اینکه خانه فردی بدون اجازه‌اش به یک نفر دیگر اجاره داده شود.

آیا خریدار هم مجرم است؟

حالا حتما می‌پرسید تکلیف خریدار چیست؟ خریدار مال غیر، ممکن است هم مجرم باشد و هم بی‌گناه. تعجب نکنید! ماجرا این است که شاید خریدار اصلا خبر نداشته باشد چیزی که دارد می‌خرد مال فروشنده نیست و به فرد دیگری تعلق دارد. در این حالت، خریدار مقصر نیست. گرچه باید مال خریداری‌شده را به مالک اصلی‌اش برگرداند.

اما اگر خریدار هنگام معامله بداند چیزی که در حال خریدن آن است، مال شخص دیگری است، آن وقت او هم معاون جرم حساب می‌شود و مجازات خواهد شد.

همه مسئولیت‌های مالک

حتما تعجب می‌کنید اگر بگوییم که مالک اصلی هم ممکن است در شرایطی خاص مجازات شود. لابد می‌گویید مالک که کاری نکرده است، تازه دارایی او را بدون رضایت و اطلاعش فروخته‌اند! بله ظاهر امر این‌طور است. اما همین مالک محترم هم مسئولیتی دارد. طبق قانون، اگر مالک ملک از وقوع معامله مطلع شود، نهایتا تا یک ماه پس از اطلاع، باید اظهارنامه‌ای بنویسد و مالکیت خود را به اطلاع خریدار برساند.

اگر این زمان بگذرد و مالک چنین کاری نکند، «معاون جرم» محسوب می‌شود، چون در این شرایط، اصلا بعید نیست که با فروشنده تبانی کرده باشد تا از خریدار که از جریان آگاه نبوده، کلاهبرداری کنند.

برای شکایت باید به کجا مراجعه کرد؟

رسیدگی به این جرم نیازمند طرح شکایت کیفری است. بنابراین، مرجع صالح برای رسیدگی به این شکایت دادسرایی است که جرم در حوزه آن واقع شده که معمولا محل تنظیم قولنامه یا دفترخانه‌ای است که انتقال سند در آن محل انجام شده است. پس برای شکایت کردن از کسی که مال و اموال شما را به فردی دیگر منتقل کرده است، باید به دادسرا شکایت ببرید.

مجازات فروش مال دیگران

انتقال مال غیر علاوه بر اینکه به یک نفر آسیب می‌زند، باعث بر هم خوردن آرامش جامعه هم می‌شود، به همین دلیل، قانون‌گذار مجازات سختی را برای آن در نظر گرفته که به شرح زیر است:

• حبس از یک تا هفت سال.
• پرداخت جزای نقدی معادل مالی که دریافت کرده است.
• بازگرداندن مال به صاحب آن.
• انفصال مادام‌العمر از خدمات دولتی (اگر مرتکب از کارکنان دولت باشد).

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی قوانین تعمیر آپارتمان و مزاحمت برای دیگران مطالعه کنید.